Namminersorlutik Oqartussat
Kalaallit Nunaanni Namminersorlutik Oqartussat pillugit inatsit naapertorlugu Namminersorlutik Oqartussat tassaapput Inatsisartut inuit qinigaat Inatsisartut, aamma Naalakkersuisut pisortat ingerlatsinerannut akisussaasuullutik ingerlatsisuusut.
Namminersorlutik Oqartussat pillugit paasisaqarnerorusukkuit nittartakkat uku takukkit: www.naalakkersuisut.gl
Inatsisartut
Inuit qinigaat imaluunniit Inatsisartut, 1. maaji 1979-imi Namminersornerullutik Oqartussaqalerneratigut pilersinneqarput. Inatsisartut inuit qinigaannik 31-nik ilaasortaqartarput.
Inatsisartut ukiuat aallartittarpoq septembarimi tallimanngornermiit ukiumilu tulliuttumi tallimanngornerup taassuma tungaanut sivisussuseqarluni. Inatsisartut ukiuata ingerlanerani Inatsisartut ikinnerpaamik marloriarlutik ileqquussumik katersuuttarput. Immikkut pisut pissutigalugit Inatsisartut aamma immikkut ittumik ataatsimiigiaaqquneqarsinnaasarput.
Inatsisartut pillugit paasisaqarnerorusukkuit nittartagaq una takuuk: www.inatsisartut.gl
Inatsisartut siulittaasoqarfiat ataatsimiititaliallu
Inatsisartut siulittaasoqarfeqarput, aamma siulittaasoqatigiinnik taaneqartartunik, tassani siulittaasoq inissisimavoq Inatsisartullu ilaasortaat sisamat.
Siulittaasup suliassaasa ilagaat
· Inatsisartut avammut ilisaritinnissaat
· Inatsisartut ataatsimiinnerini aqutsineq
· Inatsisartut ataatsimiititaliallu sulinerini pilersaarusiorneqarnerisa ingerlanneqarnerisalu illersorneqarsinnaasumik isumagineqarnissaat Kalaallillu Nunaata Nordisk Rådimut ilaasortaanera Folketingimullu attaveqarnera allaffissornikkut ingerlatissallugu
Inatsisartut Allattoqarfiata ulluinnarni aqutsineq isumagisarisarpaa. Inatsisartut inatsisitigut pisussaaffittut ataatsimiititalianik arlaninnik pilersitsisarput. Ataatsimiititaliat arfineq marluk angullugit ilaasortaqarsinnaasarput, ilaasortarli Naalakkersuisunut ilaasortaassanngilaq.
Inatsisartut siulittaasoqarfiat saniatigut ataatsimiititaliat tallimat – taaneqartartut ”Inatsisit malillugit ataatsimiititaliat” pinngitsooratik pilersinneqartussat, tassalu pilersinneqartussat. Pineqartut makkuupput:
· Inatsisartut siulittaasoqarfia
· Aningaasaqarnermut Akileraartarnermullu Ataatsimiititaliaq
· Inatsisinut Ataatsimiititaliaq
· Kukkunersiuinermut Ataatsimiititaliaq
· Nunanut Allanut Sillimaniarnermullu Ataatsimiititaliaq
· Qinigaanerup Misilinneqarnissaanut Ataatsimiititaliaq
Taamatuttaaq Inatsisartut ataatimiititalianik ataavartunik arlalinnik pilersitsisarput, amerlassusissaat suliarisassaallu ukiumiit ukiumut pisariaqartitsineq malillugu aalajangertarlugit. Maannarpiaq Inatsisartut makkuninnga ataatsimiititaliaqarput:
· Sanaartornermut Ataatsimiititaliaq
· Inuutissarsiornermut Ataatsimiititaliaq
· Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliaq
· Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliaq
· Eqqissisimatitsinermut Avatanghiisinullu Ataatsimititaliaq
· Aatsitassanut Ataatsimiititaliaq
· Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Ataatsimiititaliaq.
Inatsisartut Allattoqarfiat
Inatsisartut Allattoqarfiat tassaavoq Inatsisartut ataatsimoortumik ulluinnarni aqutsisoqarfiat. Inatsisartut siulittaasoqarfiat.
Allaffissornikkut ingerlatsineq allattuunermit pisortaaffigineqarpoq. Inatsisartut Allattoqarfiat Siulittaasoqarfiup allattoqarfigaa tusagassiisarnermut paasissutissiisarnermullu immikkoortoqarfeqartoq, allattoqarfiup immikkoortuinut tallimaasunut – tassalu ataatsimiititalianut allatseqarfimmut, inatsisilerinermut allatseqarfimmut, nutserisoqarfimmut, sullissiveqarfimmut aningaasaqarnikkullu ingerlativeqarfimmut ikiuuttumik.
Inatsisiliortarneq
Inatsisit allannguutissaannut, inatsisinut nutaanut peqqussutissanullu siunnersuutit nalinginnaasumik naalakkersuisunit saqqummiunneqartarput, aammali Inatsisartunut ilaasortanit ataasiakkaanit saqqummiunneqarsinnaallutik. Inatsisissanut peqqussutissanullu siunnersuutit tamarmik Inatsisartuni pingasoriarlugit oqaluuserineqartarput.
Qinersinerit
Inatsisartut ukiut sisamakkuutaarlugit qinerneqartarput, qinersinissamulli piffissanngunngikkaluartoq qinersisitsineqarsinnaasarpoq. Kingullermik 2014-imi novembarip 28-ani qinersisoqarpoq. 1979-imi namminersornerulernerup eqqunneqarneraniit qinersinerit aqqaneq marluk pisimapput. (Takuuk immikkoortoq Inatsisartunut qinersisarneq)
Qinersinerit pillugit nittartagaq una takuuk: www.qinersineq.gl
Inatsisartut Ombudsmandiat
Ombudsmandi Inatsisartunit qinerneqartarpoq, Namminersorlutillu Oqartussat kommunillu inatsisit atuuttut ingerlatsinermilu ileqqorissaarneq naapertorlugit ingerlatsinnerat Inatsisartut sinnerlugit nakkutigisaralugu.
Ombudsmandi sulinermini Inatsisartunut attuumassuteqartuunngilaq naalakkersuinikkullu sulinermit sunnerneqarsimasuunani. Ukiumut ataasiarluni Ombudsmandi Inarsiartunut nalunaarusiortarpoq. Nalunaarusiat naqitertinneqartarput tamanillu atuarneqarsinnaallutik.
Inatsisartut Ombudsmandiat pillugu nittartagaq una takuuk: www.ombudsmand.gl
Takussutissiaq 1.1. Suliassat Inatsisartut Ombudsmandianit suliarineqarsimasut
|
|
2000 |
2005 |
2006 |
2007 |
2008 |
2009 |
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
|
Suliassat aallartitat |
82 |
108 |
92 |
117 |
86 |
86 |
114 |
94 |
86 |
121 |
|
Suliassat nammineq aallartitat |
30 |
24 |
5 |
21 |
21 |
8 |
2 |
11 |
3 |
4 |
|
Siunnersuinerit |
80 |
138 |
108 |
143 |
111 |
91 |
63 |
62 |
30 |
82 |
|
Naammagittaalliuutit suliariumanngisat (1) |
62 |
99 |
63 |
69 |
48 |
61 |
69 |
76 |
95 |
136 |
|
Suliat naammassisat |
52 |
16 |
35 |
26 |
19 |
22 |
18 |
24 |
13 |
5 |
Nassuiaat: 1) Suliat itigartinneqartut Tabel 1-imi takuneqarsinnaapput
Najoqqutaq: Inatsisartut Ombudsmandiat
Suliassat pisortaqarfinni suliarineqartarnerat
Sulianik suliarinnittarneq tamanut saqqumisumik pissuseqarnissaq pillugu inatsisit naapertorlugit tunngavilersuisoqartarpoq aammalu tamanut saqqumisumik pissuseqarnissami isummat tunngaviusut inatsisitigut aalajangerneqanngitsut tunngavigalugit.
Suliassat suliarineqartarnerat pillugu inatsisip ilaatigut ingerlatsineq pillugu inatsiseqartitsinermi isummat tunngaviusut, qangali ingerlatsinermi atuutereersut, inatsisitigut aalajangertarpai. Inatsit pisortat ingerlatsineranni suliassat suliarineqartarnerinik pitsaanerulersitseqataassaaq ingerlatsinerullu aalajangiinerisa inatsisinut naapertuuttuunissaasa eqqortuunissaasalu qularnaarneqartarnerat annertusaavigalugu.
Tamanut saqqumisumik pissuseqarnissaq pillugu inatsit pisortani suliat suliarineqartut sulia-rineqarsimasullu pappiarartaasa takuneqarsinnaatitaanerannut innuttaasut pisussaaffeqarnerat pillugu aalajangersakkanik imaqartinneqarpoq.
1979-mi Namminersornerullutik Oqartussaqalernerup kingorna inatsisit, nalunaarutit peqqussutillu tamarmiusut nittartakkami uani takuneqarsinnaapput: www.inatsisit.gl
Danmarkimi inatsisit Kalaallit Nunaannut tunngassuteqartut Statsministeriep nittartagaani atuarneqarsinnaapput.
Naalakkersuisut (inatsisinik atortitsineq)
Naalakkersuisut tassaapput Kalaallit Nunaata Naalakkersuisui Naalakkersuisut siulittaasuannit toqqagaasut. Naalakkersuisut siulittaasuat Inatsisartunit (inatsisinik atortitsineq) toqqarneqar-tarpoq. Naalakkersuisuni ilaasortat ilai Inatsisartunit toqqagaasarput Naalakkersuisut siulittaasuata siunnersuinera malillugu. Naalakkersuisut Namminersorutik Oqartussat ulluinnarni ingerlatsinerannut politikkikkut akisussaasuupput. Naalakkersuisut maannakkut akisussaaffeqarfinnut arlalinnut immikkoortitigaapput.
Naalakkersuisoq ataaseq naalakkersuisoqarfeqartarpoq, inatsisiliornermik sulianillu nalinginnaasunik isumagisaqartunik. Naalakkersuisoqarfiit ataanniipput pisortaqarfiit aqutsi-soqarfiillu arlallit immikkut ittunik ingerlatsiffiusut. Naalakkersuisut ingerlatsinerat inatsisinik aningaasaliissutinillu, Inatsisartunit akuersissutigineqarsimasunik tunngaveqarluni ingerlanneqartarpoq.
Naalakkersuisut ingerlatsinerat Inatsisartunit nakkutigineqartarpoq, ilaatigut Nunatta karsiata naatsorsuutaanik kukkunersiuinikkut. Taamatuttaaq Inatsisartut ombudsmandiata Naalakkersuisut inatsisit malillugit ingerlatsinersut ileqqorissaarnissarlu naapertorlugu ingerlatsinissaat suliassaraa.
Takussutissiaq 1.2. Naalakkersuisooqatigiit
|
|
Naalakkersuisoqatigiit katitigaanerat |
Naalakkersuisut siulittaasuat |
|
1979 |
Siumut: 5 |
Jonathan Motzfeldt |
|
1983 |
Siumut: 6 |
Jonathan Motzfeldt |
|
1984 |
Siumut: 5, Inuit Ataqatigiit: 2 |
Jonathan Motzfeldt |
|
1987 |
Siumut: 5 Inuit Ataqatigiit: 2 |
Jonathan Motzfeldt |
|
1988 |
Siumut: 5 |
Jonathan Motzfeldt |
|
1991 |
Siumut: 5 Inuit Ataqatigiit: 2 |
Lars Emil Johansen |
|
1995 |
Siumut: 5 Atassut: 2 |
Lars Emil Johansen |
|
1999 |
Siumut: 5 Inuit Ataqatigiit: 2 |
Jonathan Motzfeldt |
|
2001 |
Siumut: 5 Atassut: 2 |
Jonathan Motzfeldt |
|
Dec 2002 |
Siumut: 4 Inuit Ataqatigiit: 3 |
Hans Enoksen |
|
Jan 2003 |
Siumut: 4 Atassut: 3 |
Hans Enoksen |
|
Sep 2003 |
Siumut: 4 Inuit Ataqatigiit: 4 |
Hans Enoksen |
|
Dec 2005 |
Siumut: 4 Inuit Ataqatigiit: 2 Atassut 2 |
Hans Enoksen |
|
Maj 2007 |
Siumut: 4 Atassut: 3 |
Hans Enoksen |
|
Juni 2009 |
Inuit Ataqatigiit: 6 Demokraatit: 2 Kattusseqatigiit Partiiat: 1 |
Kuupik Kleist |
|
Marts 2013 |
Siumut: 6 Atassut: 1 Partii Inuit: 1 |
Aleqa Hammond |
|
Nov 2013 |
Siumut: 7 Atassut: 2 |
Aleqa Hammond |
|
Dec 2014 |
Siumut: 5 Atassut: 2 Demokraatit: 2 |
Kim Kielsen |
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik